publikacja Projekt Metropolis

Książka podsumowuje realizowany przez cztery lata program badawczy – międzynarodową dyskusję artystów wizualnych i dźwiękowych oraz teoretyków, traktujących sztuki wizualne jako narzędzie poznawcze, a nie realizujące przyjętą tezę czy wyobrażenia.

Projekt Metropolis zakończony został największą dotychczasową wystawą sztuki współczesnej, podejmującą się stworzenia współczesnego obrazu Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego oraz publikacją, rozwijającą i dokumentującą ten proces działań.

Program bazował na rezydencjach artystycznych na terenie całego Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego oraz akcjach opierających się na aktywności mieszkańców regionu. Podczas powstawania prac szczególny nacisk położony był na działanie ze społecznościami lokalnymi i propagowanie sztuki współczesnej tam, gdzie dotąd jej nie było, również w miejscowościach gdzie brak instytucji sztuki Powstało kilkadziesiąt nowych dzieł sztuki zrealizowanych przez artystów z różnych krajów i środowisk artystycznych.

Projekt Metropolis odkrywa równoległe, istniejące obok siebie i zróżnicowane miasta w mieście, regiony w regionie. Czy bowiem znamy rzeczywiście nasz region, metropolię, miasta, dzielnice? Czy to jeden wizerunek, a może raczej jest ich wiele? Szereg nakładających się na siebie, przenikających obrazów: życzeniowych, ale i niechcianych, bazujących na tradycji, ale i wyraźnie od niej się odcinających. Projekt Metropolis uwzględnia wiele perspektyw: społecznych, ekonomicznych, historycznych, kulturowych, politycznych. Tworzy nową ikonografię Śląska, odpowiadającą wyzwaniom współczesności.

Wśród zagadnień podejmowanych przez artystów znajdują się między innymi: jednostkowa pamięć oraz umowność historii i granic, praca nad archiwami, skutki polskiej transformacji oraz blaski i cienie modernizacji, obecności mniejszości narodowych, język, wykluczenia ekonomiczne, przemiany pracy i krajobrazu, różne koncepcje przyszłości regionu, społeczna partycypacja, przepisywanie historii sztuki…

Tytułowe słowa: Metropolis i Projekt odnoszą się do przyszłościowego konceptu regionu jednego organizmu. Jednocześnie teren realizacji prac jest pomyślany jako glokalizacyjna matryca działań, z możliwością uniwersalnego odczytania problemów. Śląsk to konstrukt złożony, niedający się zamknąć jednymi granicami, sztywną tożsamością. Takiego zabiegu narracyjnego próbowaliśmy dokonać na wystawie Projekt Metropolis. Stworzona przez Łukasza Błażejewskiego scenografia, organicznie wiążąca poszczególne, autonomiczne wypowiedzi artystów, przypominała rozklejającą się smołę czy pęknięte włókna mięśnia, rozrastający się w budynku muzeum biologiczny organizm (Obcy). Nawiązywała do wspólnych początków muzeum sztuki i przyrody, jak i gabinetów osobliwości. Treść książki złożona jest z bloków tematycznych — tekstów rozwijających podjęte zagadnienia, z którymi korespondują udokumentowane prace, powstałe podczas programu Projekt Metropolis. Ambicją organizatorów programu, artystów i współtwórców, było użycie elastycznego medium sztuki jako narzędzia wiedzy. (…)

Stanisław Ruksza – kurator programu

Redakcja: Stanisław Ruksza, Łukasz Trzciński

Teksty: Sebastian Cichocki, Agata Cukierska, Łukasz Dziedzic, Jakub Gawkowski, Frederik Gruyaert, Lars Holdhus, Alicja Knast, Katarzyna Maniak, Adam Mazur, Krzysztof Miękus, Krzysztof Nawratek, Ewa Opałka, Tomasz Padło, Niko Paech, Stanisław Ruksza, Joanna Rzepka-Dziedzic, Andrzej Tobis, Łukasz Trembaczowski, Łukasz Trzciński, Paweł Wątroba, Ewa Wyskoczyl

Tłumaczenia: Tomasz Bieroń, Piotr Krasnowolski, Paweł Łopatka, Anda MacBride, Monika Ujma, Joanna Wadas

Projekt graficzny: Kaja Gliwa

Skład: Aleksandra Zajdel

ISBN 978-83-925914-7-4

Wydawca: Fundacja Imago Mundi w partnerstwie z CSW Kronika i Muzeum Śląskim

Kraków-Bytom-Katowice 2015

fot. Marcin Wysocki